Rozdzielność majątkowa, nierzadko mylnie utożsamiana z pojęciem intercyza, służącym określeniu umowy majątkowej zawartej przez aktualnych lub przyszłych małżonków, jest ustrojem majątkowym małżeńskim charakteryzującym się tym, że nie występuje w nim majątek wspólny małżonków, tylko dwa majątki osobiste. Każdy z tych majątków należy do jednego z małżonków, który może nim samodzielnie zarządzać. Każdy z małżonków samodzielnie będzie wtedy również odpowiadał względem wierzycieli za zaciągnięte przez siebie zobowiązania.
Jak ustanowić rozdzielność majątkową?
Rozdzielność majątkowa może powstać na podstawie umowy majątkowej małżeńskiej zawieranej pomiędzy małżonkami (lub przyszłymi małżonkami) w formie aktu notarialnego w kancelarii notarialnej. Umowa taka to właśnie wzmiankowana powyżej intercyza. Sytuacja jest prosta, jeżeli oboje małżonkowie są zgodni co do potrzeby ustanowienia rozdzielności majątkowej. Co można zatem zrobić, gdy tylko jeden z małżonków żąda zmiany obowiązującej w małżeństwie wspólności ustawowej, a drugi nie wyraża na to zgody?
Stosownie do treści art. 52§ 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez Sąd rozdzielności majątkowej. Przy zaistnieniu ważnych powodów każdy z małżonków może wystąpić do Sądu o ustanowienie rozdzielności majątkowej. W mojej praktyce najczęściej spotykam się z następującymi powodami uzasadniającymi ustanowienie rozdzielności majątkowej: trwonienie majątku wspólnego przez jednego z małżonków, uporczywe dokonywanie ryzykownych operacji finansowych, separację faktyczną, długotrwałe nieprzyczynianie się do zaspokojenia potrzeb rodziny, niedopuszczanie małżonka do majątku wspólnego, a także uzależnienia (hazard, alkoholizm, narkomania).
Data ustanowienia rozdzielności majątkowej
Jeśli Sąd podzieli nasze stanowisko zawarte w pozwie, rozdzielność majątkowa powstanie z chwilą wskazaną w orzeczeniu sądowym. Co do zasady datą tą nie może być dzień wcześniejszy od złożenia pozwu w Sądzie. Jednak w wyjątkowych przypadkach Sąd może wskazać w orzeczeniu jako początek obowiązywania rozdzielności termin wcześniejszy niż dzień wytoczenia powództwa. Zagadnienie ustanowienia rozdzielności z datą wsteczną przybliżę w kolejnym artykule.
Skutki ustanowienia rozdzielności majątkowej
Z chwilą ustanowienia rozdzielności majątkowej każdy z małżonków posiada swój osobisty oddzielny majątek. Co z pewnością najważniejsze – małżonkowie zachowują wyłącznie dla siebie dochody osiągane z tytułu wynagrodzenia za pracę czy też prowadzonej działalności gospodarczej. Z chwilą ustanowienia rozdzielności majątkowej każdy z małżonków może żądać dokonania podziału majątku wspólnego, mimo że małżeństwo nie ustało.
Gdzie złożyć pozew?
Sądem właściwym rzeczowo jest sąd rejonowy. Z kolei Sądem właściwym miejscowo jest sąd, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie wspólne zamieszkanie, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze stale przebywa. Jeśli nie można na tej podstawie określić sądu rejonowego, właściwym będzie Sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej. Koszt opłaty sądowej od pozwu wynosi 200 zł.